| Ngay sau khi Viện Dược liệu Trung ương đưa ra kết luận về tính năng chữa trị 5 loại bệnh ung thư của cây xáo tam phân (hay còn gọi là "cây thần dược") thì lập tức, thị trường mua bán loại cây này ở xã Ninh Vân, huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa lên cơn sốt. Nhiều người dân ở đây, nói: “Giá cây thần dược lên nhanh còn hơn… giá vàng!”. Tuy nhiên, chính vì “sốt”, nên cây thuốc giả đã xuất hiện tràn lan… 1. Trưa ngày 11/12 vừa qua, trước khi lên đường ra xã Ninh Vân để tìm hiểu về cơn sốt cây thần dược, tôi điện thoại cho bà Trần Thị Xuân Hồng - là một trong hai đầu mối thu mua, buôn bán cây thần dược lớn nhất tại xã Ninh Vân để hỏi về nguồn cung và giá cả. Bà Hồng cho biết: "Giá hôm nay là 500 nghìn đồng/kg nhưng số lượng không nhiều. Ở nhà tui bây giờ chỉ còn vài chục ký". Đường vào xã Ninh Vân vẫn thế - nghĩa là quanh co uốn lượn, lên đèo xuống dốc và tuyệt nhiên không hề có xe khách hay xe buýt. Mọi sự đi lại đều dựa vào xe gắn máy nên đội quân xe ôm thường xuyên túc trực tại ngã ba Nhà máy đóng tàu Hyundai Vinashin đã tính tiền chở người vào xã mua cây thần dược là 300 nghìn đồng/lượt/người mặc dù cung đường chỉ dài khoảng 30km. Lúc xe chúng tôi còn cách Ninh Vân chừng 8km, một chiếc ôtô du lịch màu trắng, loại Chevrolet Captiva, biển kiểm soát tỉnh Khánh Hòa từ sau lưng bóp còi xin vượt. Và mặc dù đường rất hẹp nhưng nó vẫn lao lên, lách ngang rồi phóng thẳng với tốc độ kinh hồn. Thỉnh thoảng, lại thấy một cán bộ kiểm lâm trên xe gắn máy, tuần tra tại những lối dẫn vào rừng Hòn Hèo. Hỏi thăm một anh - mà anh đề nghị chúng tôi không nêu tên - cho biết UBND tỉnh đã chỉ đạo tăng cường kiểm soát việc chặt hái loại cây này để bảo tồn nguồn gien. Theo tìm hiểu của chúng tôi, việc các "đại lý" trong xã bán cây thần dược cho người có nhu cầu thì thấy vẫn bình thường, nhưng việc người dân chặt hái, bán cây thần dược cho các đại lý thu mua thì cấm ngặt, bất kỳ cây thần dược ấy nguồn gốc xuất xứ từ Vạn Ninh, Vũng Rô, Đại Lãnh hay Hòn Hèo... Anh cán bộ kiểm lâm nói tiếp: "Việc ngăn cấm không chỉ để bảo vệ cây xáo tam phân cho Hòn Hèo, mà cho cả những địa phương lân cận". Tôi hỏi từ khi có lệnh cấm đến nay, người dân còn vào rừng chặt hái nhiều không? Anh đáp: "Rất ít. Không phải vì lệnh cấm mà vì Hòn Hèo còn đâu nữa mà chặt". 8h sáng ngày 12/12, tôi đến nhà bà Hồng. Trên bức tường, bà dán hai mảnh giấy trắng, ghi tên, số điện thoại của bà cho những ai cần mua bán, còn trước cửa nhà bà, là chiếc Captiva đã qua mặt chúng tôi trên đoạn đường đèo dẫn vào xã Ninh Vân. Một người đàn ông trạc 50 tuổi, người thấp nhỏ, tóc đã đốm bạc, đang mở cửa sau xe, xách xuống hai bao đựng cây thần dược, vội vã trao cho chồng bà Hồng rồi lập tức lên xe, nổ máy. Nhanh như chớp, hai bao thần dược được ông chồng bà Hồng đưa vào một căn phòng nhỏ ngay bên hông nhà - mà theo tìm hiểu của tôi - đó là kho chứa. Căn cứ vào vị trí khi chiếc Captiva qua mặt xe tôi, tôi đoán hai bao thần dược này có xuất xứ từ một nơi khác chứ không phải được chặt hái ở núi Hòn Hèo. Hỏi gặp bà Hồng, chồng bà nói: "Vợ tui đi Ninh Hòa rồi, anh cần gặp bả làm chi". Lúc biết tôi đang muốn mua cây thần dược, ông ta đáp: "Cái đó anh hỏi vợ tui. Ở nhà hiện nay chỉ còn chừng mười mấy ký thôi à".
2. Xin nói thêm là trước ngày ra Ninh Vân để tìm hiểu vụ việc, một phụ nữ tên Hiền, nhà ở phường Tân Hòa Đông, quận 6, TP HCM đã đến Tòa soạn Báo CAND - Chuyên đề ANTG gặp chúng tôi. Theo lời chị Hiền, chị mua 10kg cây thần dược ở nhà bà Hồng và được bà đưa cho 1 tờ giấy khoảng bằng bàn tay, trong đó hướng dẫn cách uống, đồng thời khi cần thì "liên hệ với cô Hồng, số điện thoại 0169509…". Theo lời chị Hiền thì: "Lần trước mua, nấu uống không thấy đắng nhưng lần này thì khá đắng nên nhờ các anh coi giúp xem có phải là cây giả hay không". Khi ấy, quan sát mớ cây thần dược đã được chặt thành từng lát nhỏ, chúng tôi thấy một số lát - thay vì bình thường là màu vàng nhạt thì nó lại có màu trắng sáng, không mùi thơm và thớ gỗ cũng to hơn. Tiến hành làm thí nghiệm mà trước đây, dược sĩ Nguyễn Văn Đạt đã hướng dẫn cho tôi, rằng "phần lớn các chất trong cây xáo tam phân đều ở dạng tinh dầu. Mà tinh dầu thì tan nhanh trong rượu, tôi chọn ra mấy lát cây nghi ngờ, cho vào chiếc bát chứa rượu trắng. Đợi hơn 15 phút, màu rượu vẫn là màu trắng trong lúc cho cây "thật" vào một bát rượu khác, chỉ trong vài phút, rượu chuyển sang màu vàng, càng lúc càng đậm dần. Vẫn nói chuyện với bà Hồng qua điện thoại, tôi hỏi bà về chuyện cây thật cây giả thì bà nói: "Cái đó em không biết. Em đã ngưng phát tờ giấy hướng dẫn đó từ nửa năm nay rồi!". Tìm hiểu thêm, chúng tôi còn biết bà Nga, 56 tuổi, ngụ ở quận Tân Phú, TP HCM, để chắc ăn đã ra tận Ninh Vân, Ninh Hòa - “quê hương” của cây thần dược - rinh về 10 kg đã xắt lát với giá 700 nghìn đồng/kg. Đến khi nhờ người rành rẽ kiểm chứng chất lượng, bà Nga kêu trời khi biết lẫn trong đống "thuốc thần tiên" của mình có cả thứ cây "lạ", bề ngoài rất giống cây xáo tam phân nhưng có mùi hắc. Nhai thử, chúng tôi thấy nó có vị đắng và một lát, lưỡi và khoang miệng có cảm giác như bị rộp. Chưa rõ nó có độc tính hay không, độc như thế nào nhưng người bệnh gan hoặc ung thư uống nhầm thứ cây này, thì chưa biết hậu quả sẽ ra sao….
Chừng vài phút, một đôi thanh niên nam nữ bước ra, tay xách một bịch nilon nhỏ. Giả như người đi tìm mua cây thuốc, tôi hỏi thì được biết họ ở thành phố Nha Trang, ra đây mua về cho người nhà đang bị ung thư gan. Anh thanh niên tên Lâm cho biết: "Em muốn mua 20kg nhưng ông Hăng chỉ bán 2kg". Hỏi lý do vì sao, anh Lâm đáp: "Ổng nói nguồn thuốc chính gốc Hòn Hèo gần như đã cạn kiệt, nhà ổng cũng còn rất ít. Ổng chỉ bán cho những người thật sự có bệnh tật". Lát sau, một chị phụ nữ cũng theo ra. Chị tên Yến, nhà ở quận 12, TP HCM, mua thuốc chữa xơ gan cho người anh ruột. Hỏi chị mua được bao nhiêu, chị giơ cái bịch nilon lên: "Dạ, chỉ được 2 kg". Khi anh Sơn - bạn tôi - người đã lái xe đưa tôi ra Ninh Vân - trình bày là mình từ Vĩnh Long ra đây, vì đường sá xa xôi nên muốn mua 30kg cây thuốc về để dành, chữa cho người anh ruột bị xơ gan cổ trướng giai đoạn cuối - và tôi cũng xác nhận điều đó, ông Hăng nói: "Tôi hiểu nhưng mong anh thông cảm. Mua bán cũng phải kiếm chút lời để sống nhưng nhiều người vô đây mua về bán lại với giá cao gấp 2, 3 lần. Họ nói ông Lê Hăng bán giá đó nên bây giờ, nếu thực sự có bệnh, tôi chỉ bán tối đa 5kg mà thôi". 3. Thật ra, không chỉ ông Lê Hăng, bà Trần Thị Xuân Hồng là tụ điểm mua bán cây thần dược, mà ở xã Ninh Vân còn có khá nhiều người tham gia công việc này. Một phụ nữ đứng gần lúc tôi nói chuyện với chị Yến, đã lẹ làng bước tới, dúi vào tay tôi một tấm card. Tôi đọc thì thấy: "Tâm, chuyên bán rễ trị bệnh gan. Cây thần dược Ninh Vân, chỉ có ở núi Hòn Hèo vùng biển Ninh Vân, Khánh Hòa…", kèm theo đó là số tài khoản ngân hàng, số điện thoại, địa chỉ nhà riêng. Hình cây thần dược trong tấm card này cũng chính là hình mà Chuyên đề ANTG đã đăng trong bài báo đầu tiên nói về cây xáo tam phân. Chưa hết, khi xe chúng tôi vừa qua khỏi cổng xã và vừa rẽ sang tay trái một đoạn chừng 50 mét, một cô gái đứng trong hàng rào của một căn nhà đã mau mắn hỏi: "Các chú đi mua cây thần dược hả?". Khi thấy tôi gật đầu, cô chỉ vào trong nhà - nơi thần dược phơi khô, xắt lát đã đóng thành từng bao, còn gốc, rễ chất như củi. Hỏi giá, cô đáp: "700 nghìn"... Theo lời một số người mua bán cây thần dược, thì sau khi có kết luận của Viện Dược liệu Bộ Y tế, giá cây thần dược tăng đến chóng mặt mà nguyên nhân là người đi chặt hái "làm giá". Anh Trà, người cũng tham gia mua bán loại cây này nói: "Họ kêu 400 nghìn đồng/kg thì mình phải mua 400 vì nếu không mua, sẽ không có thuốc bán cho khách hàng". Cuối cùng, chỉ những người cần sử dụng là lãnh đủ. Giải thích về việc này, một số thanh niên chuyên đi chặt cây thần dược cho biết, hiện nay họ phải đi xa hơn, tìm kiếm khó khăn hơn và nhất là phải canh chừng lực lượng kiểm lâm, công an, biên phòng. Theo tìm hiểu của chúng tôi, 90% cây "xáo tam phân" bán ở Ninh Vân hiện nay đều có nguồn gốc từ Vạn Ninh, Vũng Rô hoặc Đại Lãnh, chứ "chính hiệu Hòn Hèo" hầu như chẳng còn nhiều - ngoại trừ một số người nhanh tay tích trữ từ trước. Theo ý kiến của các nhà thực vật học, dược học, thì: "Tính chất của cây thuốc phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện thổ nhưỡng, môi trường, nhiệt độ. Một cây thuốc mọc ở vùng đất này có thể chữa trị bệnh A, bệnh B, rất tốt. Nhưng nếu mọc ở vùng khác, có khi nó không tốt bằng hoặc không tác dụng". Chưa kể nếu vùng đất ấy nhiễm chất độc dioxin thì bản thân cây thuốc cũng có chứa dioxin. Nếu uống vào, "thánh dược" cũng không ngăn nổi những hậu quả nặng nề chứ đừng nói là "thần dược". Để giúp chúng tôi phân biệt, ông Lê Hăng đưa ra hai mẫu cây - một thật một giả. Quan sát bằng mắt thường, rất dễ dàng nhận biết sự khác nhau giữa hai loại cây. Với cây thật, vỏ cây mịn, màu vàng ngà, thân cây uốn lượn rất "mềm" chứ không gấp khúc, ngửi thấy thơm mùi sâm. Trên thân, vẫn còn vết của những gai nhọn đã được chặt bỏ. Riêng cây giả, vỏ cây màu xám trắng, thân nhỏ hơn, thớ cây màu hơi trắng và không có mùi thơm cũng như không có dấu gai. Tuy nhiên, nếu xắt lát rồi trộn chung với cây thật thì có "thánh" mới biết. Theo tìm hiểu của chúng tôi, có thể nó được làm giả ngay từ những người đi chặt hái và cũng có thể người bán vì lợi nhuận, nên đã trộn lẫn vào… Có bệnh thì vái tứ phương. Việc cây thần dược chữa được 5 dòng tế bào ung thư và viêm gan cấp đã như một "phép lạ" với những người chẳng may mắc phải những bệnh hiểm nghèo. Nhưng trộn lẫn "thuốc giả" vào "thuốc thật" để tăng thêm lợi nhuận, hoặc lợi dụng tình trạng thập tử nhất sinh của người bệnh để chặt chém thì xem ra, các ngành chức năng cũng cần có những biện pháp chế tài thích đáng để tránh tình trạng tiền mất, tật mang…  | ||||
| Vũ Cao |
Thứ Sáu, 18 tháng 1, 2013
Cơn sốt cây thần dược: Coi chừng tiền mất tật mang
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét